pieszy czarny

Pieszy szlak turystyczny na Praszywkę i Bendoszkę

Szlak ten znajduje się pośrodku pętli tworzonej przez czerwony szlak biegnący przez grzbiet Worka Raczańskiego i wydaje się pozostawać w jego cieniu. Wiedzie przez boczne odgałęzienia Grupy Wielkiej Raczy, początkowo pokonując szczyt niewielkiej Łysicy, by następnie poprowadzić na dwa wyniosłe szczyty – Praszywki Wielkiej (1044 m n.p.m.) i Bendoszki Wielkiej (1144 m n.p.m.). Jednym z powodów tej mniejszej popularności jest być może fakt, że szlak prowadzi dość wymagającą trasą - pomiędzy poszczególnymi szczytami występują stosunkowo duże różnice wysokościowe (co widoczne jest na wykresie wysokościowym). Według tabliczek z Soli do Przełęczy Przegibek dotrzeć można w 3 godz. 45 minut, natomiast droga w przeciwnym kierunku zajmuje 3 godz. 45 min. Suma podejść to odpowiednio Na szerokie widoki możemy liczyć z wielu miejsc na trasie szlaku, a na Bendoszce Wielkiej można podziwiać jedną z najlepszych panoram w tej części Beskidów. Między Praszywką a Bendoszką można przenocować nie schodząc ze szlaku w najmłodszej w Polsce studenckiej Bazie Namiotowej „Przysłop Potócki” (czynne w lipcu i sierpniu), a na Przełęczy Przegibek znajduje się schronisko PTTK.

Początek (lub jego koniec) szlaku znajduje się w Soli, tuż obok stacji kolejowej. Nazwa tej miejscowości nie jest przypadkowa - odkryte na terenie wsi źródła solankowe należą do jednych z najbogatszych w tej części Karpat. Miłośników kolei z pewnością zaciekawi fakt, że przebiegająca przez Sól linia kolejowa to wybudowana w XIX wieku przez Austro-Węgry Galicyjska Kolej Transwersalna, łącząca pobliską słowacką Czadcę z ukraińskim Husiatynem. Na pierwszym skrzyżowaniu skręcamy w prawo, a po dojściu do centrum wsi ponownie w prawo i przechodzimy przez tory. Kilkadziesiąt metrów dalej, przed charakterystycznym sklepem z pamiątkami (zdjęcie) szlak skręca na ścieżkę w lewo i prowadzi w kierunku niewielkiego potoku. Miejsce to jest niezbyt czytelnie oznakowane w terenie. Po jego przekroczeniu zaczyna się podejście na pierwszy szczyt - liczącą sobie 704 m n.p.m. Łysicę. Na jej szczycie trzeba zwrócić szczególną uwagę na znaki szlaku - przyda się w tym miejscu mapa lub nawigacja albo telefon z wgraną ścieżką GPS. Szlak obchodzi szczyt i wiedzie dalej prosto w dół, w kierunku Rycerki. Podczas podejścia pojawiają się szybko ciekawe widoki - w kierunku północno-wschodnim rozciąga się dolina Soły i położone wzdłuż niej zabudowania. Ciekawsze widoki czekają jednak po drugiej stronie Łysicy - u jej podnóża rozciąga się Rycerka Dolna, otoczona przez szczyty należące do Worka Raczańskiego - m.in. Muńcoła, Kiczorki i Praszywki Wielkiej. Ten ostatni szczyt jest kolejnym na trasie szlaku. Najpierw musimy zejść do położonej w dolinie wsi - osiedla Słowiaki będącego już częścią Rycerki Górnej i po dojściu do mostu skręcić w lewo. Czas potrzebny do przejścia z Soli do osiedla Słowiaki w Rycerce Górnej to około godziny (w obie strony), odcinek ten mierzy około 2,4 km.

Obok mostu w centrum wsi zaczyna się także zielony szlak wiodący na Przełęcz Przegibek dnem doliny potoku Rycerek (do Przegibka 2 godz. 15 min.). Znaki tego szlaku towarzyszą nam przez chwilę, a po około 800 m od mostu skręcamy w prawo, w kierunku wznoszącej się nad doliną Praszywki Wielkiej. Przed nami długie, liczące sobie ponad 3,5 km podejście, podczas którego pokonamy ok. 500 m wzniesienia. W pierwszym etapie podejścia, przed wejściem na teren leśny warto zwrócić szczególną uwagę na znaki szlaku. W oznaczonym na mapie miejscu skręca on lekko w lewo, niestety oznakowanie w terenie jest niedokładne.

Szczyt Praszywki Wielkiej, wznoszący się 1044 m nad poziomem morza był zapewne kiedyś miejscem, z którego podziwiać można było świetną panoramę okolicznych gór, dzisiaj jednak widoki te częściowo zasłonięte są przez wierzchołki drzew otaczających przyszczytową polanę. Nazwa tej góry nie jest przypadkowa - w języku słowackim słowo prašivka oznacza niejadalnego grzyba. Można przypuszczać, że wzniesienie to porośnięte było takiego rodzaju grzybami, lub było po prostu nieurodzajne - czyli „parszywe”. Widoki ze szczytu Praszywki Wielkiej nie są jednak całkowicie zasłonięte przez drzewa - doskonale widoczny jest np. szczyt kolejnego wzniesienia na trasie szlaku - Bendoszki Wielkiej, na szczycie której stoi ponad 23-metrowy, metalowy Krzyż Jubileuszowy Ziemi Żywieckiej. Dalsza część szlaku to dość strome zejście, kończące się na Przełęczy Przysłop Potócki (867 m n.p.m.). Nazwę przełęczy przyjęła położona nieco wyżej Studencka Baza Namiotowa PTTK czynna w lipcu i sierpniu. Około 400 metrów za Bazą szlak wychodzi na przebiegającą poziomo zboczem szeroką drogę leśną. Drogi tej nie ma na aktualnych mapach, a brak oznakowania szlaku w terenie w tym miejscu może spowodować spore kłopoty . Po wyjściu na drogę skręcamy w lewo, w kierunku południowym, po czym po przejściu nią kilkudziesięciu metrów skręcamy w widoczną po prawej stronie ścieżkę, wznoszącą się stromo na zbocze wzniesienia należącego do masywu Bendoszki Wielkiej. Idąc z kierunku przeciwnego trzeba szczególną uwagę na miejsce, w którym wiodąca po warstwicy droga leśna zakręca w lewo - odchodzą w tym miejscu dwie ścieżki - szersza wiodąca bliski szczyt Bendoszki Małej i druga, położona bardziej po lewej, którą wiedzie szlak. Miejsca te widoczne są na dołączonych zdjęciach.

Przed dotarciem do szczytu Bendoszki Wielkiej (1144 m n.p.m.) w dwóch miejscach od czarnego szlaku odchodzą znaki czerwone do Rycerki Górnej - Kolonii. Po wyjściu na przyszczytową polanę warto skręcić na boczne odgałęzienie, z którego podziwiać można widok na charakterystyczną, poszarpaną słowacką Małą Fatrę. Obok metalowego Jubileuszowego Krzyża Ziemi Żywieckiej na szczycie Bendoszki Wielkiej znajduje się niewielki, drewniany taras widokowy i tablica pozwalająca rozpoznać szczyty widocznej stąd szerokiej panoramy Beskidu Żywieckiego i rozciągających się w oddali pasm górskich Beskidu Śląskiego. Nazwa Bendoszki Wielkiej pochodzi najprawdopodobniej od urzędującego tutaj bacy. Szczyt ten, podobnie jak setki innych karpackich gór był miejscem prowadzenia gospodarki pasterskiej. Pierwszymi osadnikami w na terenie dzisiejszych Rycerek i okolicznych gór byli bowiem przybyli tu w XVII wieku osadnicy wołoscy. W charakterystyczny dla siebie sposób (zwany cyrhleniem) wypalali oni fragmenty lasu, na których następnie zakładali pastwiska. Do czasu ich przybycia okoliczne góry były miejscem całkowicie bezludnym. Dopiero po założeniu przez nich pierwszych osad w tereny te zaczęła napływać ludność z przepełnionych wiosek leżących niżej, w dolinie Soły.

Ze szczytu Bendoszki Wielkiej szlak zmierza w dół, do Przełęczy Przegibek (990 m n.p.m.), po drodze mijając schronisko PTTK (I-sze miejsce w rankingu schronisk magazynu „n.p.m.” w 2009 roku) i skrzyżowanie z zielonym szlakiem prowadzącym z Rycerki Górnej do Rycerki - Kolonii. Przełęcz Przegibek, oddalona od centrum wsi była miejscem działań partyzantów – u schyłku II wojny światowej oddziałów walczących z wycofującymi się wojskami niemieckimi, a po nastaniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej antykomunistycznego oddziału NSZ „Zemsta”. Po minięciu Przełęczy czarny szlak podchodzi nieco na stok Bani i kończy się na węźle szlaków - przebiega tędy czerwony szlak wiodący przez Worek Raczański wzdłuż granicy polsko - słowackiej, oraz niebieski pieszy szlak do Przełęczy Halnej pomiędzy Małą i Wielką Rycerzową.