rowerowy transgraniczny R

Trasa rowerowa EuroVelo R4 (odcinek Chałupki-Pszczyna)

Jest to fragment polskiego odcinka międzynarodowej trasy R4 wchodzącej w skład sieci EuroVelo. Trasa ta liczy sobie około 4000 kilometrów i łączy położone nad Atlantykiem miasto Roscoff z ukraińskim Kijowem.

Na opisywanym niżej fragmencie trasa R4 prowadzi na przeważającej długości równolegle z lokalnymi trasami rowerowymi. Warto o tym pamiętać, gdyż oznakowanie trasy często jest niekompletne. I tak z Chałupek do Jastrzębia-Zdroju trasa R4 biegnie tak samo jak oznaczona czerwonymi tabliczkami Pętla Rowerowa Euroregionu Śląsk Cieszyński, natomiast z Jastrzębia-Zdroju do Strumienia pojedziemy razem z znakami niebieskiej trasy rowerowej nr 9. Od Strumienia do Pszczyny trasa R4 prowadzi już samodzielnie, ale akurat na tym odcinku jej oznakowanie jest z kilkoma wyjątkami bardzo dobre. Szlak stara się omijać główne drogi, prowadząc najczęściej po nawierzchni asfaltowej, lub utwardzonej w inny sposób. Z uwagi na swoją długość, a także dobrze rozwiniętą sieć szlaków rowerowych w tej części kraju trasa jest skomunikowana z wieloma trasami – zarówno należącymi do pierwszorzędnych tras rowerowych województwa śląskiego – jak np. Pętla rowerowa Śląska Cieszyńskiego, czy trasa nr 13 Rybnik-Ustroń, jak i krótszych, lokalnych tras. W Pszczynie łączy się także z Wiślaną Trasą Rowerową, według projektu przebiegającą przez cały kraj wzdłuż najdłuższej polskiej rzeki.

Między Chałupkami a Pszczyną trasa R4 prowadzi przez dosyć urozmaiconą mozaikę krajobrazów. Początkowo wiedzie nizinną Kotliną Raciborską, by już po 10 km wspiąć się na silnie pofałdowany Płaskowyż Rybnicki, wchodzący w skład Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Pokonując liczne podjazdy przejeżdża przez przemysłowe okolice Jastrzębia-Zdroju, po czym w okolicach Strumienia wjeżdża na łagodne wzgórza północnej części Doliny Górnej Wisły, należącej geograficznie do Kotliny Oświęcimskiej. Jadąc trasą R4 na odcinku Chałupki – Pszczyna będziemy mieli także okazję do obserwacji charakterystycznego dla Górnego Śląska zróżnicowania w wykorzystaniu terenu. Obok silnie uprzemysłowionych okolic Jastrzębia-Zdroju występują tradycyjnie rolnicze obszary rolnicze położone choćby u zbiegu Olzy i Odry, czy na terenie Doliny Górnej Wisły. Trasa przecina także dwa różne historycznie regiony – Górny Śląsk i Śląsk Cieszyński, dawniej należące do dwóch różnych państw-zaborców Rzeczypospolitej: Prus i Austro-Węgier. W okolicach Strumienia, w niedużej odległości od trasy R4 znaleźć można świadków tych czasów – słupy graniczne wyznaczające dawną granicę między dwoma imperiami. Można do nich łatwo dotrzeć, kierując się za zielonymi znakami rowerowego Traktu Cesarsko-Pruskiego.

Na tym odcinku trasy R4 nie zabraknie również zabytków. Czekają na nas drewniane, doskonale zachowane kościoły (np. w Łaziskach czy Gołkowicach), pochodzące z przełomu XIX i XX wieku zabudowania dawnego uzdrowiska w Jastrzębiu-Zdroju czy wreszcie okazałe rezydencje – np. pałac Rothschildów w Chałupkach czy pałac magnackiego rodu Hochberg von Pless w Pszczynie. Temu ostatniemu zabytkowi jest także siedzibą Muzeum Zamkowego, i w połączeniu z Parkiem Zamkowym sprawił, że Pszczyna nazywana jest „zabytkową perłą Górnego Śląska”. Kulturę ludową mieszańców Górnego Śląska poznać można w skansenie „Zagroda Wsi Pszczyńskiej”, mieszącym się w pobliżu Parku Zamkowego w Pszczynie. Obszar, przez który prowadzi ten odcinek trasy R4 na przekór obiegowej opinii o Górnym Śląsku zawiera także wiele miejsc cennych przyrodniczo. Zaliczyć do nich można choćby unikatowy w skali kraju naturalny, meandrujący graniczny odcinek Odry pomiędzy Chałupkami a Zabełkowem, a także niewielką malowniczo wijącą się pośród łąk i lasów Szotkówkę w okolicach Godowa i Szotkowic. Do obszarów ważnych dla ochrony dzikiej przyrody zalicza się także Żabi Kraj – rolnicze okolice Zalewu Goczałkowickiego, ze względu na występowanie wielu rzadkich gatunków ptaków objęte ochroną w ramach sieci Natura 2000. W Pokazowej Zagrodzie Żubrów w Pszczynie zobaczyć możemy także kilka okazów tych cudem ocalałych na ziemiach polskich zwierząt. Na podróżujących trasą R4 czeka także kilka „pozarowerowych” możliwości wypoczynku, jak choćby spływ kajakowy po wspomnianych wyżej granicznych meandrach Odry, czy żeglarstwo, windsurfing itp. sporty wodne w ośrodku sportów wodnych na brzegu zbiornika „Łąka” w okolicach Pszczyny.